Bazy terminologiczne (TB) – glosariusze przyszłości

Wraz z rozwojem nowych technologii przyjmujemy coraz większą ilością danych, które wymagają naszej analizy w możliwie najkrótszym czasie. Z tego względu tłumacze obecnie korzystają z gotowych rozwiązań, jakimi są glosariusze, pamięci tłumaczeniowe oraz bazy terminologiczne. Jak efektywnie nimi zarządzać, tak aby tłumaczyć szybciej i wydajniej?

Glosariusz w pracy tłumacza

Glosariusz to nieoceniona pomoc, gdy chodzi o tłumaczenie tekstów zawierających zaawansowane słownictwo. Przydaje się zwłaszcza wtedy, kiedy mamy do czynienia ze specjalistyczną terminologią branżową, na przykład tekstami prawniczymi, medycznymi bądź technicznymi. Glosariusz bazuje na słowach, czyli podstawowych nośnikach informacji, i najczęściej dotyczy specyficznej dziedziny wiedzy, w obszarze której znajduje się tłumaczony tekst. Oprócz samych terminów glosariusz często zawiera również objaśnienia oraz synonimy zawartych w nim słów. Jeśli chodzi o formę, współczesny glosariusz może być zarówno papierowy, jak i elektroniczny (najczęściej w formie arkusza programu Excel). Szczególną postacią glosariusza jest baza terminologiczna (ang. term base, TB), czyli bank terminów dostępnych w dwóch lub wielu językach, przeznaczony do użytku w narzędziach CAT.

Czym różni się TB od pamięci tłumaczeniowej?

Pamięć tłumaczeniowa (ang. translation memory, TM) służy do zapisywania segmentów zawierających frazy lub zdania pojawiające się w tekście źródłowym, a tłumaczone na język docelowy z wykorzystaniem CAT-ów. TB natomiast funkcjonuje głównie jako podręczny słownik, którego hasła wyświetlają się w oknie programu, gdy dany termin zostanie wykryty w segmencie wyjściowym. Podobnie jak TM-y, bazy terminologiczne tworzymy dla konkretnego klienta lub danej branży specjalistycznej, na przykład prawo, motoryzacja, budownictwo itp. Jest to przydatne zwłaszcza w przypadku długoterminowej współpracy lub gdy klient od czasu do czasu przesyła podobne materiały, których treści naturalnie zdążyliśmy już zapomnieć. Używanie zarówno baz, jak i pamięci tłumaczeniowych (najlepiej w połączeniu), pozwala zachować spójność oraz poprawną terminologiczną, a także zapewnia precyzję i efektywność przekazu, co przekłada się na budowanie pozytywnego wizerunku marki oraz firmy zlecającej tłumaczenie.

Tworzenie baz terminologicznych w narzędziach CAT

Proces tworzenia bazy terminów zależy od programu i na ogół nie jest skomplikowany. W przypadku SDL Trados Studio wystarczy otworzyć nowy projekt, a następnie w zakładce „Terminologiczne bazy danych” stworzyć nową bazę lub wybrać jedną (lub więcej) z listy. Następnie dodajemy języki oraz odpowiednie pola w tabeli, jakbyśmy tworzyli glosariusz w Excelu. Możemy również posłużyć się oprogramowaniem dedykowanym TB, takim jak MultiTerm w Tradosie lub QTerm w memoQ. Umożliwiają one stworzenie banku terminów od podstaw lub na bazie już posiadanego glosariusza (po konwersji pliku do .tbx). Jeśli zaś otrzymamy gotową bazę terminologiczną, wystarczy zaimportować ją do programu podczas tworzenia nowego projektu.

Aktualizacja i czyszczenie TB

Choć baza terminologiczna aktualizuje się na bieżąco poprzez dodawanie nowych terminów w trakcie tłumaczenia, warto co jakiś czas zajrzeć do niej i usunąć lub zedytować poszczególne wpisy. Obecnie na rynku coraz częściej pojawia się zapotrzebowanie na usługi okołotłumaczeniowe, do których należy czyszczenie pamięci tłumaczeniowych i/lub baz terminologicznych. Zajmują się tym między innymi biura tłumaczeń oraz tłumacze-freelancerzy korzystający na co dzień z takiego oprogramowania. Warto skorzystać z ich usług, aby móc stale dostosowywać naszą bazę do wymagań klienta oraz zmian językowych (lub zrobić to samemu, jeśli znamy się na rzeczy).

Gdzie szukać gotowych baz terminologicznych

TB tworzone są często przez same biura tłumaczeń, zwłaszcza w przypadku projektów realizowanych dla tego samego zleceniodawcy i dzielonych na mniejsze części pomiędzy kilku (kilkunastu) tłumaczy. Bywa również tak, że to sam klient podsyła nam gotową bazę do zastosowania w programie CAT, dotyczącą konkretnego projektu i/lub danej dziedziny. Do najpopularniejszych baz terminów dostępnych na rynku należą natomiast słowniki terminologii unijnej IATE – można je pobrać tutaj (https://termcoord.eu/iate/download-iate/). Inną bezpłatną bazą terminologiczną jest słowniczek Microsoft dostępny w formacie .tbx w różnych wersjach językowych na stronie https://learn.microsoft.com/en-us/globalization/reference/microsoft-language-resources (w sekcji „Terminologia”).

Podsumowanie

Korzystanie zarówno z pamięci tłumaczeniowych, jak i baz terminologicznych, pozwala zoptymalizować proces tłumaczenia i niesie ze sobą wiele korzyści zarówno z punktu widzenia klienta, jak i wykonawcy zlecenia (tłumacza lub biura tłumaczeń). Warto więc zadbać o dostępność tych narzędzi już przed rozpoczęciem pracy, gdyż dzięki temu będzie ona o wiele bardziej sprawna i przyniesie więcej radości oraz satysfakcji.

***
Nie masz jeszcze konta w naszym serwisie?
Załóż je za darmo i dodaj swoją ofertę tłumaczeń.