Czym jest tłumaczenie a vista?

Większość osób, nawet niezwiązanych ze środowiskiem tłumaczy, kojarzy pojęcia przekładu ustnego i pisemnego. Ten pierwszy rodzaj dzieli się dodatkowo na konsekutywny i symultaniczny. Jeszcze innym typem przekładu jest tłumaczenie a vista. Co kryje się za tym obcym pojęciem i na czym polega taka metoda?

Hybryda tłumaczeniowa

Termin a vista pochodzi z języka włoskiego. Można przetłumaczyć go jako „na bieżąco”, czy nawet „na pierwszy rzut oka”. Idealnie oddaje więc naturę tłumaczenia nazywanego a vista. Jest to przekład, który łączy w sobie dwa klasyczne sposoby — pisemny i ustny. Jak dokładnie wygląda tłumaczenie a vista? Osoba dokonująca przekładu dostaje tekst na kartce. Tłumaczenie jest już jednak w formie ustnej, czyli wersja w języku docelowym jest na bieżąco przedstawiana słuchaczom. Przekład odbywa się niemal w tym samym momencie co odczytywanie tekstu. Jest to więc bez wątpienia wymagające zadanie i zmusza tłumacza do wytężonej pracy. Dawniej była to metoda uznawana za rodzaj tłumaczenia symultanicznego — treść oryginału jest bowiem bezzwłocznie przekładana na język docelowy, zupełnie jak w przypadku, gdy to słowa mówcy stanowią tekst źródłowy.

Tłumaczenie a vista - zalety i trudności

Jak każdy przekład, tak i tłumaczenie a vista przysparza wiele trudności. Przede wszystkim jest wyjątkowo wymagające, choć w porównaniu do klasycznej symultanicznej formy wydaje się sprawiać mniej kłopotu. Tłumacz otrzymuje tekst wydrukowany lub napisany odręcznie, dlatego nie grozi mu sytuacja, w której nie dosłyszał lub nie zrozumiał części wypowiedzi. 

W przypadku każdego tłumaczenia, które odbywa się natychmiast, nie ma czasu na długie zastanawianie się, a tym bardziej na wspieranie się słownikiem. Dlatego tłumacz musi mieć rozległą wiedzę w dziedzinie, której dotyczy przekład. Nie może opuszczać słów, których nie zna, w nadziei, że resztę zdania jakoś uda się wyjaśnić. Tłumaczenia a vista stosowane są przede wszystkim w sytuacjach bardzo oficjalnych i w miejscach, w których jeden wyraz może zaważyć na znaczeniu całego tekstu. Osoba dokonująca natychmiastowego przekładu musi więc szybko, a przede wszystkim trafnie dobrać słowo w języku docelowym.

Co jest również istotne w przypadku tłumaczenia a vista, to fakt, że przekład nie może być fragmentaryczny, oparty tylko na części tekstu. Istotny jest cały kontekst dokumentu. Dlatego tłumacz musi szybko zapoznać się z ogólną treścią tekstu, a dopiero później przejść do przekładu. Dzięki temu ma większą szansę, że nie popełni błędu. Osoba wykonująca przekład a vista nie ma jednak czasu na dokładne czy kilkukrotne przeczytanie całego dokumentu. Praca wymaga więc dużego skupienia i podzielności uwagi — trzeba jednocześnie zwracać uwagę na ogólny kontekst, skupiać się na czytanym fragmencie i przekładać go na język docelowy.

Warto też wspomnieć, że charakter przekładu ustnego i pisemnego znacznie się różni. W tekście drukowanym zachowana jest poprawność gramatyczna, zdania są rozbudowane i dokładnie przemyślane. Podczas przekładu ustnego tłumacz nie ma czasu na zastanowienie, dlatego jego wypowiedź w języku docelowym skupia się głównie na oddaniu sensu i znaczenia tekstu. W przypadku tłumaczenia a vista, które odbywa się w oficjalnych urzędach, zdania są często wielokrotnie złożone i zawiłe. To dodatkowe utrudnienie, jakie stwarza metoda a vista. 

Gdzie stosuje się ten rodzaj tłumaczenia?

Tłumaczenie metodą a vista wykorzystuje się przede wszystkim w sądach, u notariuszy, w urzędach czy innych placówkach publicznych. Oficjalny charakter przekładu wymaga więc odpowiednich uprawnień. Dlatego egzamin na tłumacza przysięgłego składa się z części poświęconej właśnie na metodę a vista. Kandydat otrzymuje wtedy do przekładu jeden z oficjalnych dokumentów, na przykład akt notarialny, pełnomocnictwo czy protokół przesłuchania świadka. Egzamin polega na symultanicznym tłumaczeniu dokumentu, najczęściej z języka obcego na polski. 

Do tego typu przekładu można się przygotować, rozwijając poszczególne umiejętności, głównie szybkiego czytania tekstu ze zrozumieniem. Często takie zadania dostają studenci kierunków filologicznych ze specjalizacją translatoryczną, aby mogli zapoznać się wymagającą pracą tłumacza metodą a vista. Ćwiczenia polegają przede wszystkim na szybkim przeczytaniu krótkiego tekstu, a następnie odpowiadaniu na pytania dotyczące głównie szczegółów, jak daty czy konkretne lokalizacje wspomniane w tekście. 

Autor: Barbara Szacoń-Wójcik

Tłumaczka japońskiego, wietnamskiego i tajskiego, lektorka języków obcych. Działa w sieci jako @orientalistka_wordpassion.

***
Nie masz jeszcze konta w naszym serwisie?
Załóż je za darmo i dodaj swoją ofertę tłumaczeń.