Interpunkcja w tłumaczeniu

Przygotowanie rzetelnego tłumaczenia w dowolnym języku wymaga doskonałej znajomości słownictwa, gramatyki, a nawet aspektów kulturowych. Jest jednak jedna kwestia, o której często zapomina się podczas przekładu, a odgrywa ona istotną rolę. Mowa o interpunkcji, której zasady powinny być dobrze znane każdemu tłumaczowi, zarówno w języku polskim, jak i obcym. Jak jej brak lub złe użycie może zmienić przekład i dlaczego ma to znaczenie?

Rola interpunkcji w języku

Interpunkcja to nieodłączny element języka pisanego, który pełni wiele funkcji. Szereg różnych znaków pozwala oddzielać elementy wypowiedzi, nadać jej odpowiedni ton, a nawet zmienić znaczenie. Wyróżniamy elementy prozodyczne, jak pytajniki czy wielokropki, emocji, opuszczenia czy wyodrębniające. 

Każdy ze znaków pełni jakąś funkcję i tylko czasem ich opuszczenie nie wpływa na formę czy przekaz tekstu. W większości przypadków to one sprawiają, że zdanie staje się pytaniem, zyskuje negatywny wydźwięk lub określa zupełnie inną sytuację. Chyba każdy spotkał się z żartobliwym przykładem opuszczenia znaków interpunkcyjnych, które prowadzi do zmiany znaczenia danego fragmentu. Ilustruje to chociażby „jedzcie dzieci” oraz „jedzcie, dzieci”. Nie są to kwestie bez znaczenia, dlatego spotkać się można nawet z całymi kampaniami promującymi poprawność językową pod takimi hasłami jak „Use commas. Don’t be a psycho” („Używaj przecinków. Nie bądź psychopatą”) ze strony Writing.com.

Znaczenie to tylko jeden z elementów, który może ulec zmianie na skutek złej interpunkcji czy jej braku. Czasem oddziałuje to na przykład na ładunek emocjonalny wypowiedzi, która staje się mniej lub bardziej nakazująca (przez wprowadzenie czy opuszczenie wykrzyknika), może to także wpływać na zaburzoną ocenę fragmentu wyrwanego z kontekstu, jeśli oznaczenie, że jest to jedynie fragment, nie jest odpowiednie.
Nie zawsze złe zastosowanie zasad interpunkcji jest tak brzemienne w skutkach jak opisane powyżej przykłady. Niekiedy nie wpływa to na charakter tekstu, ale znacząco obniża jego jakość, na przykład utrudniając czytanie. Przede wszystkim jednak wygląda to nieprofesjonalnie i wskazuje na braki w wiedzy osoby przygotowującej tekst, co w przypadku tłumaczenia jest niedopuszczalne. Interpunkcja w przekładzie jest równie ważna, jak pozostałe elementy gramatyki.

Interpunkcja w tłumaczeniu — na co zwracać uwagę?

Wielu początkujących tłumaczy przykłada dużą wagę do doskonalenia swojego zasobu słownictwa oraz przyswajania zasad gramatyki danego języka. Często jednak zapominają o zapoznaniu się z interpunkcją. Dotyczy to zarówno ich języka rodzimego, jak i obcego. W efekcie przekład, niezależnie w jakiej parze językowej, jest w najlepszym przypadku mało profesjonalny, a w najgorszym po prostu zły. 

Rozpoczynając karierę w tłumaczeniu, trzeba pamiętać o doskonaleniu swoich kompetencji językowych w każdym zakresie. Warto szkolić się w kwestii interpunkcji swojego rodzimego języka, jak również obcego, w którym chce się pracować. Jednym z najczęstszych błędów popełnianych przez młodych tłumaczy jest założenie, że zasady stawiania przecinków i innych znaków interpunkcyjnych są uniwersalne. Nie jest to prawdą. To, gdzie stawia się przecinek w języku polskim, różni się od reguł języka angielskiego, niemieckiego czy jakiegokolwiek innego. Oczywiście nierzadko zasady te się pokrywają, ale nie można uznać tego za ogólną zasadę.

Warto również pamiętać, że w wielu przypadkach w tym samym miejscu zdania w różnych językach stosuje się odrębne znaki, na przykład przed wyliczeniem może to być dwukropek lub myślnik. Również cudzysłów, z pozoru bardzo klarowny i uniwersalny znak, wygląda inaczej w polskim czy angielskim (gdzie różni się nawet w zależności od wariantu amerykańskiego lub brytyjskiego).

Interpunkcja w tłumaczeniu to ważna kwestia, a nierzadko bagatelizowana. Często to właśnie respektowanie tych zasad w przekładzie odróżnia profesjonalistę od amatora. Dokonując tłumaczenia, trzeba pamiętać o właściwym stosowaniu zasad interpunkcji i przed rozpoczęciem pracy zapoznać się z regułami każdego języka osobno — nawet jeśli jest się rodzimym użytkownikiem.  

***
Nie masz jeszcze konta w naszym serwisie?
Załóż je za darmo i dodaj swoją ofertę tłumaczeń.