Rodzaje tłumaczeń ustnych

Podstawowy podział tłumaczeń na ustne i pisemne jest znany nawet osobom spoza branży. Jednak są to pojęcia ogólne, pod którymi kryje się kilka różnych od siebie typów przekładu. W tym artykule skupimy się na głównych rodzajach tłumaczeń ustnych, a także ich specyfice oraz wyjaśnimy, w jakich sytuacjach używa się ich najczęściej.

Ustne tłumaczenia symultaniczne

Tłumaczenie ustne symultaniczne polega na wykonywaniu przekładu wypowiedzi niemal równocześnie z osobą mówiącą. Tłumacz nie ma z nią bezpośredniego kontaktu, co oznacza, że nie może np. poprosić o powtórzenie zdania. Dokonuje on tłumaczenia w specjalnej, dźwiękoszczelnej i niewielkiej kabinie, a dodatkowo pracuje w słuchawkach. Tym samym nie słyszy wypowiadanych przez siebie słów.

Tym, co wyróżnia tłumaczenia symultaniczne, jest praca w grupach. Osoby odpowiedzialne za przekład zmieniają się co ok. 15-30 minut, gdyż w ten sposób możliwe jest utrzymanie optymalnego poziomu koncentracji. Tłumacz symultaniczny powinien być odporny na stres, mieć nienaganną dykcję i płynnie mówić. Dodatkowe, wyjątkowo przydatne umiejętności to głównie: precyzyjne tłumaczenie pod presją czasu, dobry refleks, jak również opanowanie.

Tłumaczenia symultaniczne nie należą do najłatwiejszych. Wynika to nie tylko z braku możliwości słyszenia własnego głosu, ale i z trudności w przewidzeniu stylu wypowiedzi mówcy czy doboru słownictwa. Tego typu ustnych przekładów najczęściej dokonuje się podczas wydarzeń odbywających się na arenie międzynarodowej. Mogą to być konferencje, obrady, kongresy, szkolenia czy seminaria. Tłumaczenia symultaniczne są też ważnym elementem uroczystości i innych wydarzeń transmitowanych w mediach, w szczególności w telewizji. Wyróżnia się także przekłady bez kabiny (szeptane), wykorzystywane przy niewielkiej grupie odbiorców. Najczęściej stosuje się je podczas przesłuchań, rozpraw sądowych i spotkań biznesowych.

Ustne tłumaczenia konsekutywne

Tłumaczenie ustne konsekutywne określa się też mianem następczego. Wykonujący je tłumacz znajduje się w pobliżu mówcy i dokonuje przekładu wypowiedzi w określonych odstępach czasowych. Czasami odbywa się to co kilka zdań, ale niekiedy znacznie rzadziej, np. co kilkanaście. Tłumaczenie wykonywane jest w momencie, kiedy mówca łapie oddech.

Cechą charakterystyczną tłumaczenia konsekutywnego jest to, że zwykle jest krótsze od oryginalnego wystąpienia. Przekład nie jest dosłowny, ponieważ wypowiedź w tłumaczonym języku nie byłaby do końca logiczna. Głównym założeniem jest przedstawienie treści w taki sposób, aby uwzględnić najważniejsze wątki i umożliwić publiczności zinterpretowanie idei przemówienia zgodnie z założeniami autora.

Tłumaczenia konsekutywne uznaje się za trudne, ponieważ wykonująca je osoba musi nie tylko perfekcyjnie znać język obcy, ale także mieć inne ważne predyspozycje. Zalicza się do nich przede wszystkim odporność na stres, zdolność koncentracji, umiejętne sporządzanie notatek oraz świetną pamięć. W czasie notowania tłumacze konsekutywni zwykle tworzą słowa-klucze, symbole i skróty, na podstawie których później przedstawiają najistotniejsze informacje. Przekład jest dokonywany w pierwszej osobie liczby pojedynczej. Najczęściej tłumaczenia konsekutywne wykorzystuje się podczas konferencji prasowych, spotkań biznesowych, prezentacji, szkoleń oraz negocjacji.

Ustne tłumaczenia kabinowe

Tłumaczenie ustne kabinowe, jak sama nazwa wskazuje, jest wykonywane w specjalnej kabinie. Odbywa się ono w ramach tłumaczenia symultanicznego. Tłumacz używa podczas pracy słuchawek i przekłada wypowiedź mówcy na bieżąco, niemal równocześnie z nim. Ze względu na taką formę nie słyszy on własnych słów i skupia się przede wszystkim na treści, którą musi przetłumaczyć.

W tłumaczeniu kabinowym bardzo istotne jest to, aby zapewnić właściwe warunki osobie dokonującej przekładu. Kabina, w której przebywa tłumacz, jest niewielka, a jednocześnie dźwiękoszczelna. Za przekład odpowiedzialne są dwie osoby, które wymieniają się średnio co 15-30 minut. Tłumacz, który ma przerwę, wykorzystuje ją na chwilę odpoczynku, ale nie tylko. Czuwa on jednocześnie nad pracą drugiej osoby i w razie potrzeby służy jej pomocą.

Tłumaczenia kabinowe uznaje się za trudne z uwagi na to, że są wykonywane na bieżąco, a nie po zakończeniu wypowiedzi. Osoba, która ich dokonuje, musi mieć bardzo dobrą dykcję i mówić płynnie, a dodatkowo wykazywać odporność na stres. Równie istotną rolę odgrywa umiejętność koncentracji, podzielność uwagi czy dobra znajomość charakterystyki konkretnej branży. Tłumaczenia ustne kabinowe wykorzystuje się podczas konferencji, szkoleń, seminariów, prezentacji i innych wydarzeń, w których bierze udział duża liczba uczestników posługujących się innym językiem niż mówca.

Czy tłumaczenie ustne jest dla każdego?

Opisane powyżej rodzaje tłumaczeń ustnych często stanowią wyzwanie nawet dla doświadczonych w przekładzie osób. Aby wykonywać taką pracę, trzeba wykazać się wieloma niezbędnymi cechami charakteru oraz umiejętnościami. Tłumaczenia ustne są też jednak jedną z najbardziej opłacalnych form przekładu, dlatego wiele osób decyduje się na ciężką pracę i nierzadko poświęcenie, aby zdobyć niezbędne kwalifikacje.

Autor: Barbara Szacoń-Wójcik

Tłumaczka japońskiego, wietnamskiego i tajskiego, lektorka języków obcych. Działa w sieci jako @orientalistka_wordpassion, od 5 lat prowadzi firmę WordPassion.

***
Nie masz jeszcze konta w naszym serwisie?
Załóż je za darmo i dodaj swoją ofertę tłumaczeń.