Tłumaczenia z języka arabskiego na język polski

Tłumaczenia z języka arabskiego na język polski - jakie trudności językowe musi pokonać tłumacz?

Język arabski należy do grupy języków semickich. Zapisywany jest alfabetycznym pismem arabskim, typu abdżad (czyli od strony prawej do lewej). W Polsce tłumaczy przysięgłych języka arabskiego jest niewielu, większość z nich to rodzimi Arabowie, co podkreśla fakt, iż język arabski jest językiem dość skomplikowanym, jeśli chodzi o przekład - niewielu Polaków trudni się tym zawodem. Jednak w tym przypadku nie chodzi jedynie o to, że język arabski jest językiem trudnym. Istotnym czynnikiem jest jego niewielka popularność w Polsce. Mimo to należy zauważyć, że coraz więcej firm otwiera się na kontakty z krajami arabskimi, co wiąże się ze wzrostem popytu na język arabski. Bogactwo leksykalne języka polskiego oraz arabskiego stanowią nie lada wyzwanie dla tłumaczy każdej dziedziny. Doskonała znajomość języka polskiego i arabskiego jest zatem niezbędna.

Coraz większy popyt odnotowuje się na tłumaczenia specjalistyczne w języku arabskim np. o tematyce energii odnawialnych czy informatycznej. Niestety, niewiele dostępnych jest źródeł czy słowników, którymi można by się posiłkować podczas tłumaczeń. Tłumacz języka arabskiego zdany jest często „sam na siebie”. Nierzadko jest zmuszony podczas wykonywania tłumaczeń z języka polskiego na arabski korzystać ze źródeł w języku angielskim czy niemieckim. Przed tłumaczem z języka polskiego stoi zatem więcej „wyzwań” i trudności, niż przed tłumaczami języków indoeuropejskich, którzy mają szerszy dostęp do książek specjalistycznych w tej dziedzinie.

Język arabski znacząco różni się od innych języków, wpływa na to wiele czynników takich jak szeroki zasięg geograficzny, mnogość kultur mówiących językiem arabskim, kontekst historyczny, czy wpływ lokalnych dialektów na standardowy język arabski (fusha), który powstał wiele wieków temu, jego początki sięgają czasów przed muzułmańskich. Jest to tak zwany „klasyczny język arabski”, który z czasem przekształcił się w literacki język arabski. Wielką trudność podczas tłumaczeń sprawia swoista składnia oraz retoryka arabska. Ponadto standardowy język arabski jest ściśle powiązany z islamem i bardzo często zwykły tekst zdaje się być tekstem religijnym, chociaż w istocie tak nie jest.

Język arabski cechuje się przede wszystkim bogatym słownictwem, co się z tym wiąże – różnorodnymi idiomami, np. istnieje wiele określeń zawierających słowo ابن, które tłumaczy się jako ‘syn, chłopiec’ . Występuje ono w zestawieniu z różnorodnymi rzeczownikami, których obecność zmienia sens wyrażenia. Poniżej możemy zobaczyć, w jaki sposób ta zależność funkcjonuje:

osoba szanująca kraj, jego tradycje, zwyczaje (syn kraju) - ابن بلد

policjant, osoba działająca na rzecz kraju w celu jego ochrony (syn rządu) - ابن حكومة

rzemieślnik (syn dzieła) - ابن صنعة

Istnieje też wiele wyrażeń, idiomów, które można przetłumaczyć w większości przypadków dosłownie z języka polskiego jak np. اعصابك باردة (zimne nerwy), czy اسرع من البرق (szybki jak błyskawica, dosłownie: ‘szybszy od błyskawicy’). Podczas tłumaczeń z języka arabskiego tłumacz musi mieć „oczy szeroko otwarte”, gdyż bardzo często pojawiają się w tekstach synonimy – مرادف سياقي, które tłumaczone „słowo w słowo” mogą spowodować błędne tłumaczenie. Problemy może również sprawiać interpunkcja oraz umiejscowienie przecinka, np.:

في المعهد كنت طوال سبع سنوات الاول في قسمي. و كانت لي فيه وضعية خاصة, اذ لا اكاد ابدا للامتحانات. و كانت حالتنا الاجتماعية متواضعة الى حد كبير.و مع ذلك فقد اراد ابي الا اتبع الا ميلي في اختيار المهنة.

Sigmund Freud, “Moje życie i psychoanaliza”
Gallimard, 1950, str. 13

Przez siedem lat, gdy chodziłem do szkoły, byłem najlepszy w szkole. Moja sytuacja była bardzo dobra, ponieważ prawie nigdy nie musiałem podchodzić do egzaminów. Chociaż status społeczny mojej rodziny był średni, to mój ojciec chciał, abym kierował się w wyborze zawodu, wyłącznie moim powołaniem.

في المعهد كنت طوال سبع سنوات الاول في قسمي
Przez siedem lat, gdy chodziłem do szkoły, byłem najlepszy w szkole.

و كانت لي فيه وضعية خاصة, اذ لا اكاد ابد لامتحانات
Moja sytuacja była bardzo dobra, ponieważ prawie nigdy nie musiałem podchodzić do egzaminów.

و كانت حالتنا الاجتماعية متواضعة الى ح كبير.
Chociaż status społeczny mojej rodziny był średni.

و مع ذلك فقد اراد ابي الا اتبع الا ميلي في اختيار المهنة.
to mój ojciec chciał, abym kierował się w wyborze zawodu, wyłącznie moim powołaniem.

W trakcie analizy powyższego tłumaczenia można zauważyć, że składnia oraz leksyka arabska znacznie różni się od polskiej. W pierwszym zdaniu tłumacz języka arabskiego nie zastosował w tłumaczeniu słowa „szkoła” a instytut, co tym samym nadaje wrażenie, że dana osoba uczęszczała do szkoły o „wysokim poziomie”. W drugim zdaniu natomiast tłumacz odnosi się do „sytuacji specjalnej” – na język polski można przetłumaczyć to wyrażenie „sytuacja uprzywilejowana/specjalna” lub też „bardzo dobra”. W trzecim i czwartym zdaniu trzeba domyślić się z kontekstu, jaka konstrukcja została użyta. Oba zdania w tłumaczeniu dosłownym „Nasz status społeczny była średni”, „Mimo to mój ojciec chciał, bym kierował się tylko moim powołaniem w wyborze zawodu”, jednak lepiej przetłumaczyć jest całe zdanie w konstrukcji „Chociaż status społeczny mojej rodziny był średni, to mój ojciec chciał, abym kierował się w wyborze zawodu wyłącznie moim powołaniem”, by kontekst był bardziej jasny i klarowny.

Tłumaczenia literackie wymagają szerokiej wiedzy nie tylko w dziedzinie gramatyki, leksyki ,ale też kultury, religii, dialektologii. Literackie teksty arabskie opisujące świat arabski, są nieodłącznie powiązane z opisem kultury, szczególnie tej lokalnej. Zatem, ażeby przetłumaczyć dokładnie tekst, z języka arabskiego na polski niezbędna jest znajomość „obszaru” opisywanego przez autora oraz kontekstu historycznego. Aby zachować sens oraz przekazać z dokładnością to, co autor miał na myśli potrzeba wielu lat praktyki oraz literackiego wyczucia, tłumacząc z języka arabskiego na język polski, tłumacz tworzy dzieło „na nowo”.

***
Nie masz jeszcze konta w naszym serwisie?
Załóż je za darmo i dodaj swoją ofertę tłumaczeń.