Jak przygotować się do tłumaczeń ustnych symultanicznych?

Zawód tłumacza ustnego to droga, która z pewnością nie pozwala spocząć na laurach. Dobre przygotowanie to fundament każdego tłumaczenia, niezależnie od doświadczenia.

Przygotowanie merytoryczne, czyli zrozumienie dziedziny, w której tłumaczymy, opanowanie odpowiedniej terminologii i sporządzenie glosariusza kluczowych pojęć – to, oczywiście, są warunki konieczne do sukcesu w tłumaczeniu ustnym, podobnie jak w tłumaczeniu pisemnym. Jest to jednak tylko jedno z wielu wyzwań, jakie ma przed sobą tłumacz ustny.

Na samym początku należy wspomnieć, że w odróżnieniu od tłumaczy pisemnych, często pracujących w domowym zaciszu, tłumacze ustni w dużo większym stopniu narażeni są na sytuacje stresowe. Dlatego bardzo ważne jest opanowanie stresu i umiejętność improwizacji. Oczywiście, dobre przygotowanie znacznie ten poziom stresu obniża.

Pamiętajmy też, że tłumaczenie ustne to rodzaj przemówienia publicznego, co z kolei wymaga od tłumacza posiadania szeregu umiejętności w tym zakresie. Owszem, można się tego nauczyć, ale z moich obserwacji widzę, że duże znaczenie mają również predyspozycje osobowościowe - osoby, które odczuwają większy lęk w sytuacjach społecznych, będą miały zdecydowanie trudniejszą drogę w zawodzie tłumacza ustnego.  Przeszkodę tu mogą stanowić również wady wymowy czy, na przykład, jąkanie się - czyli takie elementy, które, na równi z odpowiednim ubiorem i prezencją, również mają wpływ na odbiór tłumaczenia.

Jeżeli chodzi o praktykę i ćwiczenie umiejętności, to będą one nieco różne w przypadku tłumaczenia symultanicznego, konsekutywnego czy tłumaczenia ustnego w innym trybie - na przykład, szeptanego czy tłumaczenia "a vista".

Do opanowania sztuki tłumaczenia symultanicznego zdecydowanie polecam takie ćwiczenia, jak: 

• "shadowing" czyli powtarzanie w czasie rzeczywistym wypowiedzi mówcy w tym samym języku, z nagrywaniem własnego głosu. To ćwiczenie rozwija wszystkie krytyczne umiejętności, które, poza znajomością obu języków, są niezbędne do tłumaczenia w tym trybie.
• łamańce językowe w języku docelowym - które szczególnie sprawdzają się jako rozgrzewka bezpośrednio przed tłumaczeniem, co sama osobiście zawsze praktykuję.
• ćwiczenia z emisji głosu i ćwiczenia oddechowe. Ćwiczenia emisyjne można wykonywać samodzielnie w domu. Ja osobiście chodziłam na zajęcia specjalistyczne do osoby, pracującej z wokalistami i wiem, że zmieniło to zdecydowanie sposób, w jaki pracuję z głosem.
• mówienie na określony temat przez 3 minuty, również z nagrywaniem własnej wypowiedzi. Jest to ćwiczenie tylko pozornie proste, które po odsłuchaniu daje obiektywną wiedzę o tym, jak mówimy - pod kątem spójności, brzmienia głosu, intonacji, pewności i tak dalej.

O ile shadowing jest ćwiczeniem nastawionym typowo na tłumaczenie symultaniczne, to  trzy poniższe techniki okażą się pomocne także w przypadku tłumaczenia konsekutywnego. Oprócz tego, jeżeli często tłumaczymy w tym trybie, to umiejętnością absolutnie niezbędną będzie robienie szybkich notatek, które pozwolą nam ustrukturyzować i utrzymać w pamięci nawet bardzo długie i zawiłe fragmenty wypowiedzi. Istnieje wiele technik robienia notatek – polecam się z nimi zapoznać.

Niezależnie od tego, czy przygotowujemy się do tłumaczenia ustnego czy konsekutywnego, czy też tłumaczenia ustnego w innym trybie, krytycznie ważne są tak, wydawałoby się, trywialne rzeczy, jak odpowiedni sen, wypoczynek czy nawodnienie organizmu. Wiele osób, szczególnie na początkowym etapie kariery, lekceważy wpływ zmęczenia i niewystarczającej ilości snu na zdolności intelektualne.

Na zakończenie mogę dodać, że ja osobiście dostrzegam, że tłumaczenie ustne jest w niektórych aspektach podobne do sportu - wymaga od tłumacza zachowania "formy" i systematycznej pracy nad sobą.

Autor: Jana Rutkowska – tłumacz pisemny i ustny w dowolnej kombinacji językowej w parach polski - rosyjski – angielski, native speaker języka rosyjskiego. Na co dzień współpracuje zarówno z klientami indywidualnymi, jak również z korporacjami, biurami tłumaczeń, wydawnictwami i uczelniami wyższymi.

***
Nie masz jeszcze konta w naszym serwisie?
Załóż je za darmo i dodaj swoją ofertę tłumaczeń.